Pochodzenie
Nazwa turkus wywodzi się od nazwy Turcji "turecki kamień" i wynika z przebiegu szlaku handlowego który wiódł niegdyś z Persii do Europy właśnie przez terytorium Turcji.
Turkus jest rzadkim minerałem należącym do grupy fosforanów. Swój wyjątkowo piękny niebieski odcień zawdzięcza obecności miedzi, z kolei żelazo nadaje mu bardziej zielonkawy odcień. Barwa turkusów może się wahać od jasnoniebieskiej, niebieskiej, zielononiebieskiej po zieloną, zdarzają się również zielonkawoszara i żółtawoszara. Przeważnie tworzy skupienia zbite, skrytokrystaliczne, nerkowate, często zdarzają się naloty i naskorupienia. Turkus zazwyczaj jest poprzecinany wtrąceniami innych minerałów w postaci brązowych, szarych lub czarnych plamek i żyłek nazywany jest wówczas turkusem pajęczynowym, turkusem matrycowym lub matrycą turkusową. Występują również turkusy o jednolitym zabarwieniu. Dość często współwystępuje on z chryzokolą, malachitem i azurytem oraz chalcedonem, goethytem i kaolinitem. Powstaje głównie w strefach wietrzenia kruszców miedzi (np. chalkopirytu lub azurytu/malachitu) w środowisku obfitującym w glin dostarczany zwykle z wietrzenia skaleni. Najczęściej występuje w zwietrzelinach strefy suchego klimatu, jako wypełnienia lub inkrustacje w pustkach i szczelinach skał pochodzenia wulkanicznego. Charakteryzuje się muszlowym, ziarnistym lub gładkim przełamem, białą bądź też białoniebieskawą rysą oraz twardością 5-6 w skali Mohsa. Jest nieprzezroczysty, o woskowatym lub szklistym połysku oraz dużej o kruchości i łupliwości.
Powyżej znajdują się przykładowe prace pochodzące z naszej kolekcji Magia Kamieni, w których wykorzystano turkusy. Zachęcamy abyś zobaczył/a również inne nasze autorskie projekty biżuterii z turkusem.
Turkus często bywa poddawany działaniom, które mają na celu poprawę jego wyglądu. Może on być dobarwiany, parafinowany (utwardzanie i wygładzanie powierzchni) nazywany jest wówczas turkusem stabilizowanym. Turkusy również bywają łączone z drobnych kawałków kamienia (samodzielnie nienadających się do wykorzystania) jest on wówczas określany turkusem rekonstruowanym. Są to powszechne i akceptowalne praktyki, ponieważ kamień całkowicie naturalny jest bardzo kruchy i często dopiero po wzmocnieniu nadaje się do cięcia i dalszej obróbki.
Ze względu na swoją wartość, naturalne turkusy często zostają podrabiane. Na rynku istnieje wiele jego imitacji, zarówno syntetycznych jak i naturalnych. Minerały, które po zabarwieniu doskonale „udają turkus” są howlit lub magnezyt.
Występowanie
Współcześnie ważnymi ośrodkami pozyskiwania turkusu są Chiny, Tybet oraz USA, a także Turkmenistan, Armenia, Australia, Brazylia, Chile, Etiopia, Francja, Iran, Indie, Kazachstan, Meksyk, Peru, Rosja, Sudan, Tadżykistan, Turcja, Tanzania Uzbekistan oraz i Wielka Brytania. Jego złoża znaleźć można także w Polsce – jest spotykany na Dolnym Śląsku w okolicach Strzegomia i Jordanowa.
Z kart historii
Wydobycie i wykorzystywanie turkusów sięga początków starożytnych cywilizacji. Jak większość kamieni w starożytności, również turkus uważany był za amulet. Od wieków nazywany był także "kamieniem - zwycięzcą". Wybierany był jako pełen energii talizman przez wojowników, ze względu na jego właściwości zapobiegania stanom lękowym i ochroną przez złym losem i wypadkami. Natomiast te o niebieskiej barwie nazywano „kamieniami niebios” ponieważ przypisywano im właściwości wyciszające gniew i doprowadzające do zgody i pojednania wrogów. W wierzeniach wielu cywilizacji turkus uznawany był za kamień ochronny, zapewniający szczęście oraz długowieczność, a kolor turkusu miał być odzwierciedleniem dobrego zdrowia. Tak właśnie postrzegali turkus w starożytnych Chinach oraz w Tybecie wierząc, że przynosi on pomyślność, zdrowie i chroni przed złem.
Dla starożytnych Egipcjan błękitny kolor turkusów symbolizował odnowę – odrodzenie, wykonywano z niego różnego rodzaju figurki i biżuterię. Najbardziej znanym na świecie znaleziskiem znajdującym się w grobowcach egipskich władców jest pośmiertna maska Tutanchamona (zdjęcie po lewej - myweb.usf.edu) wysadzana właśnie turkusem. Turkus ceniony był również przez mieszkańców obu Ameryk. Wytwarzano z niego różne figurki i biżuterię, a także maski i mozaiki. Według Aztecków (Aztecka maska - zdjęcie po prawej - britishmuseum.org) turkus był kamieniem godny bogów. Do Europy turkus trafił dzięki tureckim kupcom, którzy sprowadzali go z Persji Jedwabnym.
Pielęgnacja
Turkus jest większość kamieni naturalnych poddaje się działaniu czynników zewnętrznych. Przy codziennym użytkowaniu biżuterii z jego udziałem, należy pamiętać, że niekorzystny wpływ na jego kolor ma: pot, perfumy, kosmetyki i detergenty, ale także ostre światło słoneczne.
Biżuterię z turkusem podobnie jak biżuterię z większością innych kamieni naturalnych (z wyjątkiem hematytów) możemy przemyć w letniej wodzie z mydłem, a następnie dokładnie osuszyć. Możemy również użyć w tym celu specjalnych ściereczek do czyszczenia biżuterii.
Symbolika
Od starożytności przypisuje się turkusom właściwości zapobiegania stanom lękowym oraz ochroną przez złym losem i wypadkami. Zapewniać ma jasność umysłu, wyciszać gniew i sprzyjać zachowaniu optymizmu, a także inspirować do rozwiązywania problemów. Zyskał dzięki temu miano kamienia prawdy i mądrości. Turkus jest również symbolem hojności, szczerości i oddania. Kamień ten pomoże nam lepiej zrozumieć siebie, swoje pomysły i emocje, a tym samym zdefiniować czego tak naprawdę pragniemy od życia.
Astrologia
Turkus jest kamieniem, który może być korzystny dla wielu znaków zodiaku. Oto kilka znaków zodiaku, dla których turkus może być szczególnie korzystny: Byk, Waga, Strzelec, Ryby, Wodnik.
Warto jednak pamiętać, że kamienie i ich korzystny wpływ na nas, mogą różnić się w zależności od indywidualnych preferencji i cech osobowości. Ważne jest, aby wybrać taki kamień, który rezonuje z Tobą osobiście i wpływa pozytywnie na Twoje dobrostan.